Sons of Anarchy is ten einde. Deze biker magnum opus van Kurt Sutter rijdt na zeven seizoenen en tweeënnegentig afleveringen richting de horizon om niet meer terug te keren. Het is daarom tijd om terug te kijken naar wat de Sons teweeg hebben gebracht in televisieland. Sons of Anarchy (afkomstig van Kurt Sutter, schrijver van meerdere afleveringen van The Shield) is een Shakespeariaans drama, duidelijk gemodelleerd naar Hamlet. In de serie zien wij een zoon, Jackson ‘Jax’ Teller (Charlie Hunnam, Pacific Rim) die in de voetsporen treed van zijn overleden vader. Zijn vader was van plan om zijn motorclub in legaal vaarwater te brengen, maar door allerlei externe krachten/invloeden is dat hem nooit gelukt. Nu is het de beurt aan Jax om invloed uit te oefenen op de club (eerst als vice-president, later als president). Jax heeft dezelfde plannen als zijn vader. Echter, hij komt er al snel achter dat het niet makkelijk is om het criminele leven vaarwel te zeggen.
De serie ging in première op 3 september 2008 op de kabelzender FX. Sons of Anarchy is een serie die vooral in de eerste twee seizoenen werd geprezen. Vanaf het derde seizoen verdween de kritische liefde steeds meer. Dat resulteerde in ruzies tussen Kurt Sutter en televisiecritici, waarvan Sutter vond dat zij de serie niet begrepen. Sutter ging zelf zo ver hierin dat hij televisiecritici online beledigde, simpelweg omdat zij zijn visie niet deelden. Dit alles werd in werking gezet toen de serie in het derde seizoen zat en velen het idee hadden dat Sutter niet de beste creatieve keuzes maakte. Dat was tegelijkertijd ook het begin van het kijkcijfersucces dat de serie voor FX zou worden. Heeft Kurt Sutter artistiek ingeboet voor commercieel succes? In reflectie op de gehele serie kan ik niet anders dan zeggen van wel. Het eerste seizoen is zéér goed. Het tweede seizoen is, in mijn ogen, simpelweg briljant. In dat seizoen kwam de visie van Sutter, voor mij, perfect samen. Het niveau van dat seizoen is nooit meer geëvenaard.
Vanaf het derde seizoen begon Sutter zich te verliezen. Stelselmatig werden de plots steeds onnodiger, onnodig ingewikkeld zelfs. Het leek alsof Sutter zich toegaf aan al zijn slechtste impulsen. Dat kwam het verhaal, en de samenhang, zeker niet ten goede. Gaandeweg kon je je steeds frequenter afvragen wat de logica was achter bepaalde plots. Wat de logica was achter bepaalde plotwendingen. De kracht, en kern, van het verhaal raakte verloren. De verhaallijn in seizoen drie, toen de heren naar Belfast trokken, blijft voor mij een raadsel. Net als het een raadsel blijft waarom Sutter bepaalde personages zolang in de serie hield. Op een gegeven moment was het gewoon op. Het eindplaatje wat Sutter met enkele personages voor ogen had, verloor uiteindelijk énorm aan impact. Tegen die tijd waren velen al uitgeput van het kijken naar de personages.
Sons of Anarchy werd steeds meer een serie die ijzersterke momenten afwisselde met onbegrijpelijke missers en extreem lange montages. Die montages waren eerst, althans voor mij, nog bijzonder succesvol, maar gaandeweg ging Sutter er teveel op leunen. Hierdoor verloor het aan impact. Dit omdat je als kijker al wist wanneer er weer een muzikale montage zat aan te komen. Daarnaast werd de serie steeds bleker en gewelddadiger, waar ik het idee had dat het niet altijd in die mate nodig was. Gelukkig moet je Sutter nageven dat hij een fantastische cast heeft weten te verzamelen. Charlie Hunnam, Katey Sagal, Ron Perlman, Tommy Flannagan, Maggie Siff, Ryan Hurst, Kim Coates, Jimmy Smits en Dayton Callie (en de andere acteurs), allen hebben zij, voor mij, uitstekend werk geleverd. Zelfs als het materiaal minder was, maakten velen van hen de serie de moeite waard. De serie kent dan ook vele krachtige momenten. Het zijn vooral de rustige intieme momenten die blijven hangen. Wanneer personages zich afvroegen of zij de juiste keuzes hadden gemaakt. Wanneer zij reflecteerden op hun handelen. In de eerste twee seizoenen was de ontwikkeling van vele van deze personages belonend. Als kijker werd je geconfronteerd met gelaagde personages. Personages net als Opie waar je in geïnvesteerd raakte.
Het is daarom jammer dat veel van de motivaties van deze personages gaandeweg steeds twijfelachtiger werden. Zij verdronken in onhoudbare plots. Plots die vele personages in een ander (negatief) daglicht zouden stellen. Dat is eeuwig zonde. Sons was op haar best toen de serie draaide om Charming. Toen het ging om de maatschappelijke implicaties voor de stad door de aanwezigheid van Jax en de zijnen. In latere seizoenen ging het, helaas, steeds minder om Charming. Sutter mag oprecht trots zijn op die eerste twee seizoenen. Oprecht trots op andere briljante momenten in daaropvolgende seizoenen. Momenten die veel meer impact hadden gehad als Sutter een goede editor had aangetrokken óf als FX hem meer restricties had opgelegd. Krachtige momenten raakten, bijna, verloren in looptijden (van afleveringen) die niet te rechtvaardigen waren. Uiteindelijk blijft bij mij hangen dat Sons of Anarchy veel meer had kunnen zijn dan het, uiteindelijk, is geworden. De erfenis die de serie achterlaat had groter kunnen zijn. Zeker omdat de serie (vooral in het magistrale tweede seizoen) indiceerde dat het iets groters kon zijn. Maar, ik ben blij dat ik de serie gezien heb. Ook al werd het steeds moeilijker om geïnvesteerd te zijn in wat deze personages meemaakten.
Hoe kijken jullie terug op Sons of Anarchy?
